Psie zdrowie

Ropomacicze u psa – przyczyny, objawy i leczenie ropnego zapalenia macicy

Ropomacicze u suki, inaczej ropne zapalenie macicy, jest bardzo poważną chorobą, nierzadko kończącą się śmiercią. Najczęściej występuje u suk 6 – 8 – letnich, choć może zdarzyć się w każdym wieku. Wymaga jak najszybszej interwencji lekarza weterynarii. W niektórych przypadkach skuteczne jest leczenie farmakologiczne, choć zazwyczaj podejmowane jest radykalne – usunięcie macicy wraz z przydatkami. Kiedy występuje, jak się objawia i leczy ropomacicze u suki?

Jak rozpoznać ropomacicze u suki?

Ropne zapalenie macicy (ropomacicze, łac. pyometra) występuje statystycznie u około 25 proc. niesterylizowanych i niekastrowanych suk. Dość często mylone jest z przedłużającą się cieczką, dlatego zdarzają się późne rozpoznania, kiedy rokowania są trudne lub niepomyślne. Choroba zaczyna się zwykle podczas cieczki, kiedy drogi rodne suki są otwarte, a pierwsze objawy można dostrzec po zakończeniu cieczki. Stąd wiele pomyłek.

Rozróżnia się ropomacicze otwarte i zamknięte. To pierwsze można rozpoznać dość łatwo, gdyż po zakończeniu cieczki z dróg rodnych zaczyna ponownie wypływać wydzielina, tym razem o cechach innych niż typowa podczas zwykłego krwawienia rujowego. Wydzielina pry ropomaciczu jest krwista i śluzowata, ponadto ma nieprzyjemny zapach. Uważny właściciel dość szybko może to zauważyć i niezwłocznie udać się z suką do lekarza weterynarii, który może uznać za wystarczające leczenie farmakologiczne.

Ropomacicze zamknięte jest trudniejsze do rozpoznania, bowiem po cieczce drogi rodne suki są zamknięte i wydzielina nie wydostaje się na zewnątrz. Sprawia to, że ta postać jest bardziej niebezpieczna dla życia suki i może skutkować szeregiem powikłań z uwagi na późno rozpoczęte leczenie.

W każdym wypadku ropomacicze jest stanem zagrażającym życiu, mogącym doprowadzić do infekcji narządów wewnętrznych, wstrząsu septycznego, a także pęknięcia macicy i w rezultacie śmierci suki.

Ropomacicze u psa – przyczyny

W największym stopniu za ropomacicze odpowiadają hormony. Aby zrozumieć ich funkcjonowanie, należy poznać cykl płciowy suki i jego fazy. Jest ich cztery:

Proestrus – początek cieczki. Objawia się nabrzmieniem i powiększeniem sromu oraz krwistym wypływem z dróg rodnych. Okres ten trwa około 8 – 9 dni, z czasem wydzielina zaczyna się rozjaśniać. Suka nie dopuszcza do siebie samca, natrętne psy odpędza – warczy i gryzie
Estrus – druga faza cieczki, podczas której srom jeszcze bardziej się powiększa i rozpulchnia, a wydzielina z dróg rodnych rozjaśnia się, przybierając kolor rozwodnionej czerwieni. Okres ten trwa około tygodnia, podczas którego suka dopuszcza samca, odstawiając ogon na bok
Diestrus – faza lutealna. Ciałko żółte zaczyna produkować progesteron, stymulujący macicę, a poziom hormonów jest zbliżony do tego, który występuje podczas ciąży. Okres ten trwa około 2 – 2,5 miesiąca. Błona śluzowa macicy rozrasta się i produkuje więcej wydzieliny, która stanowi doskonałą pożywkę dla bakterii, a te sprzyjają infekcjom. W tym czasie, o ile suka nie została pokryta, może dojść do pojawienia się niekorzystnych zjawisk, jak ropomacicze lub ciąża urojona u psa
Metestrus – faza spoczynku płciowego, trwa przez około 4 miesiące, aczkolwiek cykl płciowy u suki jest cechą zarówno rasową, jak i osobniczą.

Bakteria Escherichia coli (pałeczka okrężnicy), znajdująca się między innymi w kale, jest najczęstszym „winowajcą” ropomacicza u psa. Oprócz tego pojawieniu się choroby sprzyja antykoncepcja hormonalna, podawana sukom przez właścicieli, którzy z różnych powodów nie chcą ich wysterylizować.

Ropomacicze u psa – objawy

Wypływ z dróg rodnych jest najbardziej charakterystycznym objawem ropomacicza. Suka często się wylizuje, a przykry zapach wydzieliny powoduje, że psu śmierdzi z pyska. Jak już jednak wiadomo, przy zamkniętej postaci choroby wypływu nie ma, dlatego należy zwrócić uwagę na następujące objawy:

Posmutnienie, apatia, brak apetytu
Wymioty – często, zastanawiając się, dlaczego pies wymiotuje, właściciel składa to na karb dolegliwości pokarmowych, tymczasem wymiotami objawia się wiele innych chorób
Biegunki – podobnie jak w przypadku wymiotów
Zwiększone pragnienie – suka wypija ogromne ilości wody, również często oddaje mocz. Może to sugerować także inną chorobę, np. cukrzycę
Twarde i napięte powłoki brzuszne
Gorączka.

Lekarz weterynarii po obejrzeniu suki i wstępnej diagnozie powinien wykonać badanie USG, zwłaszcza przy podejrzeniu ropomacicza zamkniętego. W zależności od stanu suki, może zadecydować o leczeniu zachowawczym lub operacyjnym.

Ropomacicze u psa – rokowania

Rokowania w ropomaciczu są różne, w zależności od zaawansowania choroby, szybkości reakcji właściciela, a w przypadku cennych suk hodowlanych – także od oczekiwań właściciela. Jeżeli jest to ropomacicze otwarte, można w tym wypadku zastosować leczenie farmakologiczne i pokryć sukę przy najbliższej spodziewanej cieczce. Zazwyczaj jednak leczenie jest chirurgiczne i w tej sytuacji rokowania obejmują również reakcję na znieczulenie ogólne.

Możliwe są różnorodne powikłania, zarówno po samej chorobie, jak i pooperacyjne. Ropomacicze jest to choroba ogólnoustrojowa, czyli jej skutki mogą obejmować cały organizm psa. Jednym z najpoważniejszych powikłań jest niewydolność nerek, dlatego lekarz weterynarii powinien zlecić biochemiczne badanie krwi w tym kierunku i w razie potrzeby wdrożyć leczenie.

W przypadku zbyt późnego rozpoznania, mimo operacji usunięcia macicy z przydatkami może nastąpić zakażenie organizmu, co znacznie pogarsza rokowania. Podobnie w sytuacji ropomacicza zamkniętego, kiedy wypełniony ropną treścią narząd osiąga niekiedy monstrualne rozmiary, może dojść do jego uszkodzenia (przecięcia), na skutek czego ropna treść dostanie się do jamy brzusznej, zagrażając sepsą.

Powikłane ropomacicze bywa jedną z przyczyn chorób, na pierwszy rzut oka zupełnie z nim niezwiązanych, jak np. zespół przedsionkowy u psa, zaburzenia pracy serca, itp.

Ropomacicze u psa – leczenie

Lżejszym, aczkolwiek wcale nie mniej poważnym przypadkiem jest ropomacicze otwarte. Tylko przy tej postaci możliwe jest leczenie farmakologiczne, polegające na płynoterapii dożylnej, stosowaniu antybiotyków o szerokim spektrum działania, witamin oraz leków przeciwzapalnych. Są to leki mające zwalczyć bezpośrednio stan zapalny. Natomiast niezbędne jest wdrożenie leczenia hormonalnego w celu powiększenia otworu szyjki macicy i dokładnego jej opróżnienia. Można wspomóc ten proces wlewkami z roztworu Vagotylu i witaminy A.

Metodę farmakologiczną stosuje się w przypadku suk rodowodowych o wysokim potencjale hodowlanym. Po zakończeniu leczenia sukę kryje się podczas najbliższej cieczki, a po urodzeniu szczeniąt poddaje się ją zabiegowi usunięcia macicy, bowiem leczenie zachowawcze nie chroni przed nawrotem ropomacicza.

Przy ropomaciczu zamkniętym jedyną metodą leczenia jest operacja. Lekarz usuwa powiększoną macicę wraz z jajnikami (kastracja). Premedykacja stosowana jest jedynie w celu poprawienia stanu suki przed operacją. Po zabiegu suka powinna pozostać około doby w lecznicy, gdzie będzie obserwowana i nawadniana za pomocą kroplówki. Następnie do dnia zdjęcia szwów (około 10 dni) już w domu otrzymuje antybiotyk i środki przeciwbólowe.

Czy ropomacicze jest zaraźliwe?

Ropomacicze to choroba na tle hormonalnym, przy udziale bakterii. Z tego punktu widzenia jest więc chorobą zakaźną. Nie jest jednak zaraźliwa jak np. świerzb u psa. Nie są znane przypadki, aby zdrowa suka zaraziła się ropomaciczem od chorej, nie jest również znane przenoszenie się ropomacicza na kobiety. Suka nie zarazi się ropomaciczem korzystając np. z ogólnodostępnych urządzeń rehabilitacyjnych jak bieżnia wodna dla psów po operacji narządu ruchu (dysplazja stawu biodrowego u psa).

Niezależnie od tego ropomacicze jest chorobą bardzo niebezpieczną i na pewno nie przejdzie samo. Konieczna jest pomoc weterynaryjna, im szybsza, tym większe szanse na wyzdrowienie suki.

Diagnostyka ropomacicza – jakie badania są niezbędne?

Ropomacicze u psa, inaczej ropne zapalenie macicy, to stan zagrażający życiu, który wymaga szybkiej diagnozy i leczenia. Wczesne wykrycie objawów ropomacicza, takich jak brak apetytu, zwiększone pragnienie, częste oddawanie moczu, ból brzucha czy powiększona macica, może uratować życie suki. Weterynarza powinny zaalarmować także takie objawy jak wzrost tętna czy ogólne osłabienie. Diagnostyka ropomacicza opiera się na kilku kluczowych badaniach.

Podstawowym krokiem jest badanie USG, które pozwala wykryć powiększoną macicę i obecność płynu, typowego dla ropomacicza otwartego lub ropomacicza zamkniętego. Badanie krwi dostarcza informacji o ogólnym stanie zdrowia psa i obecności infekcji w organizmie, a badanie moczu pomaga wykluczyć inne schorzenia układu moczowego, które mogą dawać podobne objawy. Diagnostyka uwzględnia również ocenę stanu szyjki macicy, aby określić, czy mamy do czynienia z formą otwartą (wydzielina ropna z dróg rodnych) czy zamkniętą (brak wydzieliny, ale rosnący stan zapalny macicy). Wczesna diagnoza pozwala na szybsze podjęcie decyzji o leczeniu ropomacicza – farmakologicznym lub, częściej, chirurgicznym, czyli chirurgicznym usunięciu macicy.

Ropomacicze a inne choroby układu rozrodczego – różnicowanie

Rozpoznanie ropomacicza u psów bywa trudne, szczególnie gdy występuje w formie zamkniętej i brak jest charakterystycznej wydzieliny. W takich przypadkach łatwo pomylić je z innymi chorobami dróg rodnych, takimi jak torbiele jajników, guzy macicy, zwykłe zapalenie macicy czy zaburzenia hormonalne. Dlatego kluczowa jest dokładna diagnostyka różnicowa, obejmująca nie tylko badanie kliniczne, ale także badanie USG, badanie krwi, a czasem także cytologię wydzieliny z pochwy.

W przypadku ropomacicza otwartego obecność ropnej wydzieliny może ułatwić postawienie diagnozy, ale nie wyklucza konieczności pogłębionych badań. Natomiast w przypadku ropomacicza zamkniętego, kiedy wydzielina nie wydostaje się na zewnątrz z powodu zamkniętej szyjki macicy, istnieje wysokie ryzyko pęknięcia macicy i wstrząsu septycznego. Dlatego szybkie różnicowanie z innymi schorzeniami układu rozrodczego jest absolutnie kluczowe. W takich sytuacjach leczenie ropomacicza – najczęściej przez usunięcie macicy – musi być wdrożone natychmiast. Ropne zapalenie macicy, szczególnie u starszych suk, które nie zostały poddane zabiegowi sterylizacji, to schorzenie wymagające nie tylko wiedzy, ale też czujności ze strony właściciela i szybkiej interwencji lekarza weterynarii.