Żywienie psa

Dieta eliminacyjna u psa – na czym polega i jak ją stosować u psa?

Alergie i nietolerancja pokarmowa zdarzają się coraz częściej u psów. Właściciele, mimo że stosują najlepsze karmy bądź posiłki naturalne, często uskarżają się na uporczywe drapanie, wypadanie sierści u swoich psów lub zaburzenia pokarmowe. Lekarze weterynarii w wielu wypadkach nie są w stanie zdiagnozować konkretnego schorzenia; może to wskazywać na uczulenie i wówczas pierwszą rzeczą jest zidentyfikowanie składnika je wywołującego. Jedyną skuteczną metodą jest dieta eliminacyjna dla psa.

Istota i cel diety eliminacyjnej u psa

Dieta eliminacyjna polega, jak sama nazwa wskazuje, na wyłączeniu z jadłospisu psa składnika, który powoduje niepokojące i uciążliwe objawy. Trzeba jednak najpierw ten składnik odnaleźć. Zanim do tego przystąpimy, trzeba wyjaśnić różnicę pomiędzy alergią a nietolerancją pokarmową. Pojęcia te są bardzo często mylone, tymczasem między nimi istnieje zasadnicza różnica.

Alergia pokarmowa to nieprawidłowa reakcja organizmu na określony składnik pokarmu (alergen) na skutek odbiegającej od normy reakcji układu odpornościowego. Może wystąpić na każdym etapie rozwoju szczeniaka lub u psa dorosłego w różnym wieku, aczkolwiek najczęściej pojawia się u zwierząt młodych, w wieku do 2 lat. Alergenami są w przeważającej większości białka, znajdujące się w mięsie, mleku i jego przetworach, jajach, owocach morza, roślinach strączkowych lub rybach.

Niestety, nie ma pewnej metody, która mogłaby jednoznacznie wskazać substancję uczulającą w przypadku danego psa. Dlatego alergia jest zjawiskiem dość niebezpiecznym, mogącym w skrajnych przypadkach doprowadzić do śmierci w wyniku wstrząsu anafilaktycznego.

Nietolerancja pokarmowa jest nadwrażliwością organizmu psa na określony składnik pokarmowy, który przez inne psy jest dobrze znoszony. Objawy są z reguły powtarzalne, np. biegunka lub wymioty po spożyciu pokarmu, zawierającego nietolerowany składnik. Nietolerancja może wystąpić w różnym wieku, co może wskazywać na jej podłoże genetyczne. Składnikiem nietolerowanym może być np. laktoza (cukier mlekowy) lub gluten (białko znajdujące się w niektórych zbożach), choć może być ich znacznie więcej.

Obie dolegliwości leczy się za pomocą diety eliminacyjnej. Jest to proces dość żmudny i niekiedy bardzo długi, bowiem nie od razu da się zidentyfikować problematyczny składnik. Na ogół trwa on od 6 do 12 tygodni. W tym okresie stosuje się restrykcyjny sposób żywienia, którego należy ściśle przestrzegać. W przeciwnym razie stosowanie diety eliminacyjnej mija się z celem.

Początek diety eliminacyjnej u psa

Najpierw należy przypomnieć sobie, i najlepiej zapisać:

Co pies otrzymywał do jedzenia do czasu wystąpienia niepokojących objawów
Czego pies do tej pory nigdy nie jadł.

Nowe posiłki diety eliminacyjnej powinny składać się z jednego gatunku mięsa i (ewentualnie) jednego źródła węglowodanów. Jeżeli pies był dotychczas żywiony suchą karmą, nie należy przestawiać go gwałtownie na inną metodę (np. BARF), gdyż grozi to komplikacjami pokarmowymi. A jaką karmę wybrać dla psa? W tym wypadku odpowiednia będzie gotowa karma eliminacyjna dla psa. Dostępne są na rynku karmy monobiałkowe i monoproteinowe. Może się jednak zdarzyć, że pies nie będzie chciał jeść nowej karmy. Należy wówczas zastosować inną metodę karmienia. Więcej na ten temat w artykule Dlaczego pies nie chce jeść suchej karmy.

Wprowadzając dietę eliminacyjną, na początkowym etapie można wybrać białko zwierzęce (np. z jagnięciny) bądź białko hydrolizowane, składające się z rozdrobnionych cząsteczek. Są one znacznie łatwiej przyswajalne przez organizm psa, a im są mniejsze, tym lepiej. Niektórzy producenci karm umieszczają na opakowaniach informację o ich wielkości. Jeżeli widnieje ona w spisie składników, należy wybrać karmę o wielkości cząsteczek białka mniejszej niż 18 kDa (kilodaltonów). Optymalna wielkość to 10 kDa. Przelicznik na gramy jest następujący:

10 kDa = 1,660 538 921 ×10^-20 gramów (g)

Jeżeli pies był żywiony naturalnie, pokarmem gotowanym, należy zmienić dotychczas podawane mięso, po którym występowały objawy alergii lub nietolerancji. Najczęściej uczula mięso z kurczaka; jeżeli pies dostawał posiłki z tego mięsa z dodatkiem makaronu, można rozpocząć dietę eliminacyjną od mięsa z królika z ryżem. Oczywiście przy karmieniu naturalnym konieczna jest suplementacja witaminowo – mineralna. Podobne zasady mają zastosowanie, kiedy pies był dotychczas na diecie BARF. Szerzej o tym sposobie karmienia w artykule Dieta BARF dla psa – co to jest i jak przestawić psa na BARF.

Zaczynając dietę eliminacyjną u psa trzeba bezwzględnie odstawić jakiekolwiek smakołyki i przekąski. Kategorycznie zabronione jest podkarmianie przy stole. Nie wolno również dawać psu do wylizania kubeczków po serkach lub jogurcie. O restrykcjach trzeba odpowiednio pouczyć domowników. Jeżeli pies ma skłonności do chwytania różnych znalezionych „skarbów”, konieczne jest zakładanie mu na spacer kagańca lub wyprowadzać wyłącznie na smyczy.

Przebieg diety eliminacyjnej u psa

rzez pierwsze sześć tygodni podaje się psu wyłącznie posiłki złożone z wybranego mięsa lub karmy. Obserwacja reakcji organizmu (samopoczucia psa, wyglądu sierści i skóry, odchodów) umożliwi stwierdzenie, czy podawane jedzenie jest bezpieczne i nie wywołuje żadnych sensacji. W tym czasie następuje cofnięcie się objawów schorzenia.

Po upływie sześciu tygodni, jeżeli wszystko przebiega normalnie, można włączyć do posiłków nowy (kolejny) składnik. Jeżeli natomiast w tym czasie wystąpią objawy alergii lub nietolerancji, konieczna jest zmiana gatunku mięsa np. na wołowinę lub karmy monobiałkowej na inną monobiałkową. Cały proces zaczyna się od początku. Dobrymi gatunkami mięsa do diety eliminacyjnej są również: jagnięcina, konina, mięso kozy lub łosoś. Po upływie kolejnych sześciu tygodni wprowadza się następny składnik pokarmowy. Przy wystąpieniu niepożądanych objawów składnik eliminuje się z diety. W ten sposób powstaje lista elementów, których trzeba będzie unikać podczas karmienia przez całe życie psa. Być może nie jest to tylko jeden składnik, dlatego warto dietę kontynuować jeszcze przez pewien czas w celu zidentyfikowania ewentualnie innych rodzajów uczulającej lub nietolerowanej substancji. Dodawanie kolejnych składników pokarmowych do diety psa nazywamy próbą prowokacyjną.

Niezbędne jest też dobranie do diety takich suplementów, które nie zawierają substancji uczulających. Odpowiednie preparaty wskaże lekarz weterynarii.

Podczas stosowania diety eliminacyjnej niezbędne jest stosowanie daleko idących środków ostrożności. Była już mowa o zakazie dokarmiania przy stole, podawaniu jakichkolwiek smakołyków (np. podczas szkolenia – lepiej nagrodzić psa poklepaniem i pogłaskaniem) lub kości preparowanych do gryzienia. Jeżeli w domu jest więcej zwierząt, należy je karmić osobno i nie dopuszczać w tym czasie do nich leczonego psa. Oczywiście miski z niedojedzonym posiłkiem należy natychmiast uprzątnąć. Pies powinien mieć całodobowy dostęp jedynie do wody, którą trzeba codziennie zmieniać. Nie mogą w niej pozostawać drobiny z posiłku, które pies może przenieść na pysku, gdyż szybko się zepsują, a zabrudzona woda może psu zaszkodzić.

Często właściciele pytają, ile razy dziennie powinien jeść pies będący na diecie eliminacyjnej. Najlepiej tyle razy, ile jadł przed tą dietą, oczywiście o ile dolegliwości związane są tylko z alergią lub nietolerancją pokarmową i lekarz weterynarii nie widzi przeciwwskazań. Nie należy bez uzasadnienia zmieniać ani częstotliwości, ani sposobu karmienia, jedynie składniki pożywienia. Trzeba tylko pamiętać, aby podczas całego okresu stosowania diety eliminacyjnej podawać każde źródło białka oddzielnie i w ustalonych odstępach czasu. Reakcja organizmu następuje zazwyczaj w ciągu kilku do kilkudziesięciu godzin. Jeżeli się nie pojawi, podawanie należy kontynuować przez okres wskazany przez lekarza weterynarii. Może się bowiem zdarzyć, że reakcja wystąpi później bądź dawka składnika nie była wystarczająca do wywołania reakcji.

Po upływie około trzech miesięcy alergizujący lub nietolerowany składnik (składniki) powinien zostać zidentyfikowany, niezależnie od metody żywieniowej. Od tej pory, aż do końca życia psa, trzeba unikać tego składnika w jego diecie.