dysplazja stawu biodrowego u psa

Dysplazja stawu biodrowego u psa – przyczyny, objawy i leczenie

Wielu właścicielom psów obiło się o uszy pojęcie dysplazji, choć często zastanawiają się, czym właściwie ona jest i dlaczego jest tak niebezpieczna. Aby zrozumieć zagadnienie, warto zapoznać się z elementami anatomii psa, istotą schorzenia, jego objawami, leczeniem, profilaktyką i możliwością ograniczenia lub zahamowania jego rozwoju, także przez odpowiednie żywienie. Czym jest dysplazja stawu biodrowego?

Co to jest dysplazja stawu biodrowego

Dysplazją stawu biodrowego nazywa się, najogólniej ujmując, zespół nieprawidłowości w obrębie tego stawu, polegających na rozluźnieniu jego struktur. Na zdjęciu rentgenowskim miednicy psa widać spłycenie panewki stawowej, która nie jest w stanie prawidłowo utrzymać głowę kości udowej. W rezultacie jest ona nadwichnięta, „luźna”. Zazwyczaj występują również zmiany w obrębie samej głowy kości udowej, która w wyniku nieprawidłowego podtrzymywania przez panewkę pociera o nią podczas chodzenia. Prowadzi to do stanów zapalnych i powstawania osteofitów – narośli kostnych. Z czasem chora kończyna sztywnieje, a pies oszczędza ją podczas chodzenia. W dalszym stadium traci w ogóle ochotę na ruch i przybiera na wadze, co stwarza dodatkowe obciążenie stawów.

Dysplazja stawu biodrowego u psów jest schorzeniem wieloczynnikowym (polietiologicznym). Na pierwszym miejscu stawiane są skłonności genetyczne, będące skutkiem współdziałania wielu genów. Wciąż nie są one jednak rozpoznane, dlatego tak ważna jest świadomość ryzyka zakupu szczeniaka z tzw. pseudohodowli, gdzie nie przeprowadza się żadnych badań pary rodzicielskiej przed dopuszczeniem jej do rozrodu. A nie ma gwarancji, że nawet ze zdrowych rodziców nie urodzi się szczeniak obarczony dysplazją.

Na rozwój dysplazji stawu biodrowego u psa mają też wpływ czynniki środowiskowe. Niewłaściwe jedzenie dla psa, brak suplementacji lub niewystarczająca podaż suplementów w okresie wzrostu (zwłaszcza wapniowych), nadwaga, nieodpowiednie do wieku ćwiczenia – wszystko to może przyczynić się do rozwoju choroby u ras ze skłonnością genetyczną. Nabywając szczeniaka rasy z predyspozycjami w kierunku dysplazji stawu biodrowego, nawet po zbadanych i zakwalifikowanych do hodowli rodzicach, trzeba zatem wiedzieć, jaka karma dla dużego psa jest najlepsza ze względu na zawartość związków wapnia, znacznie zmniejszających ryzyko wystąpienia dysplazji. Warto też zapytać kierownika sekcji rasy, jakie ćwiczenia zaleciłby dla szczeniaka, aby nie nadwerężyć jego rozwijającego się kośćca.

Dysplazja stawu biodrowego u psa – diagnostyka

Diagnostyka stawu biodrowego u psa musi być poprzedzona dokładnym wywiadem lekarskim, dlatego właściciel powinien odpowiednio się do niego przygotować. Zadaniem lekarza weterynarii jest bowiem nie tylko rozpoznanie choroby, ale także ustalenie sposobu jej leczenia.

Warto spisać na kartce zaobserwowane niepokojące symptomy i okoliczności, w jakich one występują. Jeżeli pies miał np. wypadek, którego skutkiem jest kontuzja narządu ruchu, konieczne jest poinformowanie o tym lekarza.  Ponadto trzeba powiedzieć, czym pies jest żywiony, jaki prowadzi tryb życia i czy jego rodzice są wolni od dysplazji. 

Diagnostyka dysplazji stawu biodrowego przebiega w dwóch etapach. Pierwszym jest badanie fizykalne, podczas którego lekarz sprawdza rotację, odwodzenie i prostowanie kończyn, ujawniając ewentualny ból. Bada także stan mięśni miednicznych, które u psa z dysplazją są słabo rozwinięte. Drugim etapem jest prześwietlenie rentgenowskie. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym. Chodzi o zminimalizowanie stresu zwierzęcia, a przede wszystkim o to, aby zdjęcie zostało wykonane u psa leżącego całkowicie nieruchomo w odpowiedniej pozycji.

W niektórych przypadkach wskazane jest też wykonanie artroskopii stawu biodrowego. Zabieg ten polega na wprowadzeniu przez nacięcia w skórze kamery do stawu, w celu dokładnej oceny jego stanu i zaawansowania zmian. Podczas artroskopii usuwa się ze stawu niepożądane tkanki i koryguje widoczne uszkodzenia. 

W kynologii dysplazję stawu biodrowego u psów ocenia się następująco:

  • A – pies wolny od dysplazji -głowa kości udowej i panewka idealnie dopasowane
  • B – stawy biodrowe niemal zupełnie prawidłowe, głowa kości udowej dopasowana do panewki
  • C – nieznaczna dysplazja stawów biodrowych, głowa kości udowej niezupełnie dopasowana do panewki
  • D – średnia dysplazja stawów biodrowych, głowa kości udowej niedopasowana do panewki, zauważalne podwichnięcie stawu biodrowego
  • E – ciężka dysplazja stawów biodrowych, poważne zmiany zwyrodnieniowe, spłaszczenie panewki i deformacja kości udowej.

Dla porządku należy przypomnieć, że problem dysplazji u psów dotyczy nie tylko stawów biodrowych, ale i łokciowych. Stopnie zaawansowania schorzenia ocenia się tak samo jak w przypadku stawów biodrowych.

Dysplazja stawu biodrowego u psa – objawy

W zależności od wielu czynników i okoliczności, objawy dysplazji stawów biodrowych u psa mogą wystąpić w bardzo różnym wieku, nawet u kilkumiesięcznego szczeniaka, ale i u psa w wieku starszym. Najczęściej występujące objawy to:

  • Zmiana w poruszaniu się – pies zamiast płynnym kłusem porusza się „kicając”
  • Niechęć do wchodzenia po schodach
  • Kulawizna
  • Zmniejszenie aktywności, częste polegiwanie
  • Kołysanie zadem podczas chodzenia
  • Powolna zmiana pozycji ze stojącej na siedzącą i odwrotnie
  • Sztywność kończyn
  • Zmniejszenie masy mięśni ud.

Objawy te mogą występować pojedynczo lub po kilka w dowolnym połączeniu. Ale uwaga: nie określają one stopnia zaawansowania dysplazji. Ponadto ich brak nie oznacza, że dysplazja nie występuje, o czym należy pamiętać szczególnie w przypadku ras z genetycznymi skłonnościami do tego schorzenia. Jedynym sposobem jego wykluczenia jest badanie i prześwietlenie. Tym bardziej, że niektóre objawy dysplazji przypominają objawy innej choroby. Np. wystąpienie kulawizny i sztywność kończyn, skutkujące utratą równowagi, mogą wskazywać na zespół przedsionkowy u psa.

Dysplazja stawu biodrowego u psa – leczenie

Leczenie dysplazji stawu biodrowego u psa może być prowadzone zachowawczo i chirurgicznie. Leczenie zachowawcze obejmuje farmakoterapię, laseroterapię, elementy fizykoterapii, a także towarzyszące temu właściwe żywienie, zapobiegające nadwadze i otyłości. 

Leczenie farmakologiczne bazuje na niesterydowych lekach przeciwzapalnych, zaleconych przez lekarza weterynarii i dawkowanych pod jego ścisłym nadzorem. Stosowane są również leki przeciwbólowe dla psa oraz wzmagające aktywność enzymów stymulujących odbudowę chrząstki oraz produkcję kolagenu i kwasu hialuronowego. Laseroterapia ogranicza wytwarzanie prostaglandyn, biorących udział w powstawaniu stanu zapalnego i stymuluje produkcję prostaglandyn hamujących procesy zapalne. Natomiast fizykoterapia obejmuje łagodne, nieforsujące ćwiczenia, jak wolne spacery na smyczy, pływanie, a także ćwiczenia z zastosowaniem specjalistycznego sprzętu, np. bieżnia wodna dla psów. Fizykoterapia wykorzystywana jest również w rehabilitacji po leczeniu chirurgicznym.

Żywienie w terapii dysplazji stawu biodrowego u psa powinno być lekkostrawne, zawierające wszystkie niezbędne składniki odżywcze, podawane proporcjonalnie do ciężaru ciała, wieku i aktywności psa (np. czym karmić border collie). Nie wolno dopuścić do nadwagi, a tym bardziej do otyłości, dodatkowo obciążającej stawy. W żywieniu należy zwrócić szczególną uwagę na odpowiednią dla psa zawartość wapnia i witaminy D3 w pożywieniu.

Leczenie chirurgiczne wdrażane jest w przypadkach znacznego zaawansowania dysplazji. U szczeniąt poniżej 5 miesięcy życia stosuje się IPS (młodzieńcze zespolenie miedniczne) na podstawie testów przesiewowych, gdyż w tym wieku objawy kliniczne nie występują. Zabieg niszczy płytkę wzrostową w obrębie spojenia łonowego, co zatrzymuje wzrost kości łonowej przy dalszym wzroście kości biodrowej, wskutek czego panewka obraca się dobrzusznie. U młodych lub pracujących psów wykonywana jest osteotomia miednicy, uwalniająca przyczep mięśnia grzebieniastego i przecięcia kości łonowej, kulszowej i biodrowej, co umożliwia właściwe obrócenie panewki. U psów ze zmianami zwyrodnieniowymi i całkowitym zwichnięciem stawu biodrowego stosuje się osteotomię głowy i szyjki kości udowej, co prowadzi do powstania stawu rzekomego; polega on na przejęciu funkcji stawu przez mięśnie miedniczne. W najcięższych przypadkach wszczepiana jest endoproteza stawu biodrowego – całkowite usunięcie chorego stawu i zastąpienie go sztucznym.

Cena zabiegu zależy od jego rodzaju, wielkości psa, stopnia zaawansowania schorzenia i zakresu operacji. Należy również uwzględnić koszt rehabilitacji pooperacyjnej. Całość leczenia to wydatek od kilku nawet do kilkunastu tysięcy złotych. Trzeba jednak pamiętać, że jest to bardzo poważna operacja ortopedyczna, a nie niemal kosmetyczny zabieg usunięcia chorego zęba (p. dlaczego psu śmierdzi z pyska) lub wyłuskania guzka (p. tłuszczak u psa).

Dysplazja stawu biodrowego u psa – rehabilitacja

Rehabilitację po operacji stawu biodrowego należy rozpocząć jak najwcześniej, gdyż sprzyja to skróceniu rekonwalescencji, umożliwia ograniczenie bólu i zredukować dawkowanie leków. Podstawowa rehabilitacja na ogół wdrażana jest tuż po operacji i trwa kilka miesięcy, po czym dokonywana jest pierwsza ocena rezultatów zabiegu.

Na początku rehabilitacji lekarz weterynarii zaleca zimne okłady na operowany staw. Przynoszą one ulgę w bólu i zmniejszają obrzęk. Dobrze sprawdza się też laseroterapia lub elektroterapia. Ponadto właściciel psa może wykonywać łagodny masaż kończyny i ćwiczenia bierne – zginanie/prostowanie, odwodzenie/przywodzenie oraz rotacja. Spacery należy natomiast ograniczyć do niezbędnego minimum, aby nie obciążać chorej kończyny. Zestaw ćwiczeń na wszystkich etapach rehabilitacji powinien opracować doświadczony zoofizjoterapeuta, indywidualnie dla danego psa.

Po pozytywnej ocenie pierwszego etapu rehabilitacji można przystąpić do ćwiczeń aktywnych. Polegają one na wydawaniu komend siad – stój, waruj – stój – siad – stój, w dwóch lub trzech kilkuminutowych sesjach w ciągu dnia. Zabiegi rehabilitacyjne należy kontynuować, można też wydłużyć spacery.

Kolejnym etapem rehabilitacji są ćwiczenia na wspomnianej już bieżni wodnej, pływanie, ćwiczenia na torze przeszkód i na piłce fitness. Są to ćwiczenia wzmacniające mięśnie i poprawiające koordynację ruchów.

Uwaga: Związek Kynologiczny w Polsce nadaje kwalifikacje hodowlane psom i sukom ras, objętych obowiązkowemu badaniu w kierunku dysplazji stawów biodrowych, jedynie z wynikiem A lub B, warunkowo (i tylko w niektórych rasach) z C. Osobniki z wynikami D i E nie są dopuszczane do rozrodu.

kacmenc

Piesotto, miłośnik zwierząt...

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *