Psie zdrowie

Jaskra u psa – przyczyny, objawy, leczenie

Jaskra to choroba, która większości z nas kojarzy się z ludźmi. Tymczasem chorują na nią również psy, a są nawet rasy, które mają szczególne do niej predyspozycje. Wyjaśniamy, czym jest jaskra u psa, jakie są jej przyczyny i skutki oraz czy i jak można ją wyleczyć.

Co to jest i jak wygląda jaskra u psa?

Jaskra jest chorobą zwyrodnieniową oczu, powodowaną przez podwyższone ciśnienie śródgałkowe. Wartość ta dotyczy cieczy wodnistej (płynu ocznego), wytwarzanej przez położone za tęczówką ciało rzęskowe. Poprzez źrenicę oka ciecz wodnista przedostaje się do przedniej komory oka, którą opuszcza przez kąt przesączania – strukturę obejmującą obszar pomiędzy obwodową częścią rogówki i przednią twardówki a podstawą tęczówki i przylegającym do niej fragmentem ciała rzęskowego. Wytwarzanie i odpływ cieczy wodnistej są zrównoważone, a wyraża się to w ciśnieniu śródgałkowym, które u psa powinno wynosić od 18,5 do 24 hPA (14-18 mm Hg), a nie powinno przekraczać 33 hPA (25 mm Hg). Jeżeli natomiast jego wartość przekracza poziom ciśnienia krwi w naczyniach siatkówki, prowadzi to do ich zwężenia, skutkującego niedotlenieniem komórek siatkówki i ich obumarciem. Bezpośrednio w rezultacie podwyższonego ciśnienia śródgałkowego komórki zwojowe siatkówki ulegają dysfunkcji.

Jaskra pod względem form jest taka sama, jak zaćma u psa. Wyróżnia się jaskrę pierwotną (wrodzoną), występującą u psów na skutek nieprawidłowości anatomicznych, oraz wtórną (nabytą), będącą następstwem różnych innych schorzeń, urazów mechanicznych lub wpływu substancji chemicznych.

Jaskra u psa – przyczyny

Zwiększone ponad normę ciśnienie śródgałkowe jest rezultatem nadmiernego wytwarzania cieczy wodnistej. Ma ono miejsce przy nadciśnieniu tętniczym bądź stanowi skutek uboczny podczas przyjmowania niektórych leków. Jeżeli chodzi o nadciśnienie tętnicze, u psów występuje ono najczęściej jako rezultat innych schorzeń, z których najczęstszym jest ostra lub przewlekła niewydolność nerek. Nadciśnienie wpływa negatywnie na wszystkie organy, które są szczególnie wrażliwe na zmiany ciśnienia, a narząd wzroku również się do nich zalicza.

Leki, które powodują nadciśnienie wewnątrzgałkowe, to przede wszystkim te zawierające:

Pseudoefedrynę – substancję, znajdującą się w preparatach stosowanych do leczenia objawowego stanów zapalnych górnych dróg oddechowych (katar, kaszel, przeziębienia, zapalenie zatok przynosowych)
Fenylefrynę – substancję o działaniu podobnym do pseudofedryny, stosowaną też do leczenia alergii; tu lepiej sprawdzi się dieta eliminacyjna u psa
Difenhydraminę – lek przeciwhistaminowy, dostępny bez recepty, ułatwiający zasypianie
Kortykosteroidy – leki sterydowe, np. hydrokortyzon.

Jaskra u psa może wystąpić również przy długotrwałym podawaniu leków antycholinergicznych – stosowane w leczeniu astmy, skurczów przewodu pokarmowego (np. skopolan) lub schorzeń układu nerwowego. Bywa także powikłaniem procesu nowotworowego oka – bądź na skutek zaatakowania przez nowotwór kąta przesączania, bądź rozrostu guza w sposób powodujący ucisk okolicy kąta przesączania.

Jaskra u psa – objawy

Najczęściej właściciele zgłaszają lekarzowi weterynarii nagłe oślepnięcie ( pies wpada na ściany, potyka się o meble), zaczerwienienie lub powiększenie oka, podejrzenie jego bolesności na podstawie zachowania psa – pocierania oka, nerwowego zachowania, częstego ziewania (p. dlaczego pies ziewa).

Podczas badania psa pierwszym objawem, na jaki lekarz weterynarii zwraca uwagę, jest silne przekrwienie spojówek. Jeżeli doszło do powiększenia gałki ocznej, wskazuje to na rosnące ciśnienie śródgałkowe; u psów młodych powiększenie oka następuje stosunkowo szybko, a z wiekiem trwa coraz dłużej, niekiedy do kilku miesięcy. Z kolei obrzęk rogówki świadczy o rosnącym ucisku cieczy wodnistej na jej śródbłonek, co powoduje przenikanie płynu do zrębu rogówki. Przy wysokim ciśnieniu (powyżej 30 mm Hg) następuje zmętnienie rogówki.

Trwałe rozszerzenie źrenicy jest dość późnym objawem jaskry u psa i występuje w rezultacie działania wysokiego ciśnienia na soczewkę i niekiedy jej zwichnięcia. Uszkodzeniu ulega także siatkówka i struktury tęczówki. Stan ten zwykle wiąże się z utratą wzroku.

Jaskra u psa – leczenie

Decyzję o sposobie leczenia podejmuje lekarz weterynarii na podstawie rozpoznania samej choroby i stadium, w jakim się ona aktualnie znajduje. Stadium początkowe daje możliwość zastosowania leczenia farmakologicznego. Jeżeli pies widzi, celem postępowania terapeutycznego jest jak najdłuższe utrzymanie widzenia drogą obniżenia ciśnienia wewnątrzgałkowego. W większości przypadków stosuje się leczenie złożone, z zastosowaniem kilku leków jednocześnie. Dobre wyniki dają preparaty na bazie dorzolamidu (Trusopt, Azopt) i z dosatkiem tymololu (Cosopt). Mają one postać kropli do oczu. Korzystnie działają również Xalatan i Travatan, będące analogami prostaglandyny F2 alfa.

Stosuje się ponadto leki obniżające ciśnienie śródgałkowe: Diuramid oraz mannitol (dożylny) i glicerol (doustny). Lekarze weterynarii zalecają ograniczenie ich podawania ze względu na częste działania uboczne jedynie do przypadku ostrych ataków jaskry w widzącym oku.

W sytuacji, kiedy choroba jest w stadium zaawansowanym, leczenie farmakologiczne nie jest skuteczne – nie udaje się trwale obniżyć ciśnienia śródgałkowego. Podejmuje się wówczas decyzję o zabiegu chirurgicznym. Jest ono jednak celowe tylko wtedy, jeżeli widzenie nie zostało jeszcze uszkodzone. Najlepsze efekty operacji uzyskuje się przy wysokiej podatności jaskry na leczenie farmakologiczne.

Operacja jaskry polega na wykonaniu otworu w twardówce lub rąbku rogówki, w celu umożliwienia przedostania się cieczy wodnistej bezpośrednio z przedniej komory oka pod spojówkę. Inną metodą jest kriodestrukcja (wymrażanie) lub laseroterapia ciała rzęskowego, prowadzące do zmniejszenia wytwarzania cieczy wodnistej.

Jeżeli pies nie widzi, lekarz weterynarii sugeruje usunięcie ślepej gałki ocznej. Niektórzy właściciele nie chcą jednak zdecydować się na oszpecenie psa; wówczas można podać bezpośrednio do wnętrza gałki ocznej leków, powodujących uszkodzenie ciała rzęskowego (ablacja ciała rzęskowego). Po kilku dniach następuje zmniejszenie ciśnienia śródgałkowego.

Czy jaskra u psa jest wyleczalna?

W większości przypadków – niestety, nie jest całkowicie wyleczalna. Można ją jedynie maksymalnie spowolnić lub nawet zahamować jej dalszy rozwój. Oko jest specyficznym narządem, w którym wszystkie struktury są ściśle ze sobą powiązane, a jaskra powoduje nieodwracalne zmiany dna oka, prowadzące do trwałej ślepoty. Zazwyczaj lekarz weterynarii podejmuje leczenie, mające na celu zapewnienie maksymalnego komfortu życia psa; niekiedy jest to wspomniane usunięcie chorej gałki ocznej (enukleacja).

Bardzo ważna jest natomiast profilaktyka jaskry. Jak już wiadomo, jedną z jej przyczyn może być nadciśnienie tętnicze, a to z kolei może być spowodowane niewłaściwym trybem życia i złym odżywianiem psa. W pierwszej kolejności nie należy dopuszczać do nadwagi, ponieważ ma ona bezpośredni wpływ na nadciśnienie. Jedzenie dla psa powinno być zbilansowane i dostosowane do jego wieku, wielkości, trybu życia i ogólnego stanu zdrowia. Nie należy dawać psu do jedzenia resztek z potraw dla ludzi, a karmę specjalnie dla niego przeznaczoną lub posiłki przygotowywane w domu (p. co gotować psu do jedzenia).

Ważne jest również prawidłowe żywienie po zabiegu operacyjnym. Należy pamiętać, że sama operacja to nie wszystko; konieczne jest wspomaganie zahamowania rozwoju choroby poprzez zapewnienie odpowiedniego trybu życia czworonoga. Lekarz weterynarii poinformuje, ile powinien jeść pies podczas jednego posiłku, aby zbytnio nie obciążać przewodu pokarmowego, a także ile razy dziennie karmić psa, aby dostarczyć mu wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach przewidzianych dla jego parametrów.