szczepienia szczeniaka, szczepienia szczeniąt

Psie zdrowie

Kalendarz szczepień psa – kiedy i jakie szczepienia wykonać?

Powszechnie wiadomo, że psy podlegają corocznemu obowiązkowemu szczepieniu przeciwko wściekliźnie. Niestety, wielu właścicieli psów nie docenia szczepień przeciwko innym chorobom zakaźnym, a nawet o nich w ogóle nie wie. Tymczasem właśnie te inne choroby zakaźne występują częściej i są w większości przypadków śmiertelne. Wyjaśniamy zagadnienie szczepień i kalendarza ich wykonywania.

Czy szczepienie psa jest obowiązkowe?

Odpowiedź na to pytanie częściowo zawarta jest wyżej. W Polsce ustawowym obowiązkiem objęte jest jedynie szczepienie psa na wściekliznę. Należy wykonywać je zawsze raz w roku, najczęściej na wiosnę; każdy lekarz weterynarii ma własny kalendarz szczepień, przypadają one zazwyczaj w kwietniu i maju, choć oczywiście można szczepić o każdej porze roku. Właściciel otrzymuje wpis do książeczki zdrowia psa wraz z odpowiednią naklejką i pieczątką lekarza, który wydaje również osobne zaświadczenie o szczepieniu na ostemplowanym blankiecie. Szczepieniu przeciwko wściekliźnie podlegają wszystkie dorosłe psy i suki, a szczenięta muszą zostać zaszczepione w terminie 30 dni od ukończenia 3 miesięcy życia.

Niedopełnienie tego obowiązku stanowi wykroczenie i zagrożone jest karą grzywny w wysokości do 500 zł. Należy przypomnieć, że w przypadku stwierdzenia (po 14-dniowej obserwacji), że pies jest chory na wściekliznę, musi zostać on poddany eutanazji – wścieklizna jest chorobą nieuleczalną i groźną także dla człowieka.

Jakie szczepienia dla psa?

Oprócz obowiązkowego szczepienia przeciwko wściekliźnie u psów wykonywane są także dobrowolne szczepienia przeciwko groźnym chorobom zakaźnym, niebezpiecznym dla życia. Do takich chorób należą:

Parwowiroza (zwana także psim tyfusem) – wywoływana przez wirus CPV-2 (canine parvovirus type 2), wyjątkowo odporny na działanie czynników zewnętrznych, mogący przetrwać poza organizmem nawet do pół roku. Pies zaraża się po kontakcie z chorym zwierzęciem lub wszelkimi rzeczami, z jakimi się stykał. Choroba jest groźna zwłaszcza dla szczeniąt w pierwszym okresie po odstawieniu od matki (choć mogą zachorować także niezaszczepione psy dorosłe) i w około 90 proc. śmiertelna

Nosówka – bardzo ciężka i w wielu wypadkach, zwłaszcza u szczeniąt i psów starych, śmiertelna choroba, powodowana przez wirus CDV z rodziny Paramyxoviridae. Zakażenie następuje przez kontakt z płynami ustrojowymi lub wydzielinami chorych psów, drogą pokarmową lub kropelkową. W zależności od postaci, choroba skutkuje różnymi powikłaniami
Zakaźne zapalenie wątroby (choroba Rubartha) – wywoływane przez adenowirus CAV-1 (canine adenowirus 1). Zapadają na nie najczęściej psy młode i nieszczepione, również starsze, o osłabionym układzie odpornościowym, chorujące na inne poważne, przewlekłe choroby, a także psy leczone glikokortykosteroidami. U bardzo młodych szczeniąt przebiega najostrzej i na ogół kończy się śmiercią
Kaszel kennelowy (zakaźne zapalenie oskrzeli i tchawicy, parainfluenza) – wywoływana przez adenowirus typu 2, wirus grypy bądź bakterię krztuśca. Zakażenie następuje drogą kropelkową. Szczepienie, aczkolwiek znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania, nie eliminuje go całkowicie, ale przebieg choroby jest o wiele łagodniejszy i krótszy, niż u psów nieszczepionych
Leptospiroza – bardzo ciężka choroba wywoływana przez bakterie, roznoszone głównie przez szczury lub mogące znajdować się w stojących zbiornikach wodnych. Może przebiegać w łagodny sposób, ale również spowodować niewydolność wielonarządową i śmierć. Najczęściej skutkuje niewydolnością nerek.

Psa można zaszczepić przeciwko każdej z wymienionych chorób. Lekarze weterynarii dysponują szczepionkami pojedynczymi lub kombinowanymi; decyzja o zastosowaniu wariantu szczepionki podejmowana jest w każdym przypadku indywidualnie.

Kiedy szczepić szczeniaka?

Kalendarz szczepień szczeniaków uzależniony jest od wielu okoliczności: warunków życia suki w okresie ciąży i karmienia, stanu zdrowia miotu, odrobaczenia, szczepienia suki przed kryciem, itp. Stan zdrowia i warunki utrzymania suki to niezwykle istotny czynnik, bowiem wpływa bezpośrednio na poziom przeciwciał matczynych u szczeniąt, które karmi. Poziom tych przeciwciał jest wysoki u szczeniaków suki szczepionej, a niski u niezaszczepionej. Szczenięta rodzą się z nierozwiniętym układem odpornościowym i otrzymują przeciwciała z siarą i następnie z mlekiem matki. Z czasem poziom przeciwciał obniża się i dopiero po zaszczepieniu organizm szczeniaka zaczyna wytwarzać własne przeciwciała. Zanim to jednak nastąpi, przez pewien czas występuje tzw. luka immunologiczna – niski poziom przeciwciał matczynych i brak własnych. Jest to krytyczny okres w życiu szczeniaka, gdyż jest on najbardziej narażony na infekcję. Dlatego tak ważne jest szczepienie suki przed planowanym kryciem; hodowca wówczas wie, kiedy ma rozpocząć szczepienia miotu.

Luka immunologiczna trwa u szczeniaków różnie, od kilku do kilkunastu tygodni. Jest to okres kwarantanny, ważny szczególnie u szczeniaków nieszczepionej suki lub karmionych sztucznie. Nie znając dokładnego poziomu przeciwciał matczynych powinno się szczepić szczeniaki kilkakrotnie; w zasadzie trzykrotne szczepienie daje odporność. Do tej kwestii powracamy poniżej. Natomiast pierwsze szczepienie szczeniąt wykonuje się (w zależności od prawdopodobnego poziomu przeciwciał matczynych) około 8. tygodnia życia. Najwcześniej po raz pierwszy można szczepić szczeniaki sześciotygodniowe, a najpóźniej – dziewięciotygodniowe.

Szczepienie psa dorosłego

Jak już wiadomo, istnieje ustawowy obowiązek szczepienia psów dorosłych przeciwko wściekliźnie. Warto jednak szczepić dorosłego psa także przeciwko innym chorobom zakaźnym. Jest to wydatek około 100 zł rocznie, więc bardzo niewielki w porównaniu z kosztami leczenia, gdyby pies uległ infekcji. Tym bardziej, że wiele współczesnych szczepionek kombinowanych (jedna przeciwko wszystkim chorobom zakaźnym) można podać psu w jednym zastrzyku razem ze szczepionką przeciwko wściekliźnie.

Każde szczepienie odnotowywane jest przez lekarza weterynarii w paszporcie lub książeczce zdrowia psa, oprócz tego pies ma u swojego lekarza założoną kartę szczepień w systemie komputerowym, który umożliwia łatwe odnalezienie ich historii. Właściciel nie musi zatem pamiętać daty ostatniego szczepienia co do dnia.

Jednokrotne szczepienie psa dorosłego (pod warunkiem, że wykonane były wszystkie szczepienia w wieku szczenięcym) raz na dwa lata wystarczy, aby zachował on pełną odporność na zarażenie się chorobami zakaźnymi. Ma to znaczenie zwłaszcza u psów rasowych w hodowlach, ale także u wszystkich czworonogów, które wychodzą przecież na spacery, wyjeżdżają ze swoimi rodzinami na pikniki w plener, itp., a więc w różne nieznane miejsca, gdzie mogłyby ulec zakażeniu.

Jak przygotować psa do szczepienia?

Szczepienie, zarówno przeciwko wściekliźnie, jak i przeciwko pozostałym chorobom, nie wymaga specjalnych przygotowań. Bezwzględnym wymogiem jest jednak, aby pies był zdrowy, tzn. nie miał aktualnie żadnych infekcji, przeziębień, podwyższonej temperatury, nie może też mieć osłabionej odporności na skutek np. niedawno przebytej operacji, rekonwalescencji powypadkowej, itp. Musi być też odrobaczony na tydzień przed planowanym szczepieniem. Jeżeli w przeszłości wystąpiła alergia u psa na konkretną szczepionkę, należy poinformować o tym lekarza weterynarii.

Nie ma powodu, aby nie karmić psa przed szczepieniem (p. czy pies może jeść przed szczepieniem), chyba że źle znosi jazdę samochodem i np. wymiotuje. Wówczas lepiej podać mu posiłek po powrocie. Jedzenie dla psa po szczepieniu nie powinno się różnić od tego, jakie otrzymuje codziennie, aby nie wywołać sensacji pokarmowych bądź skórnych (p. pryszcze u psa), zwłaszcza jeżeli czworonóg jest uczulony na któryś ze składników i żywiony jest karmą specjalistyczną lub jest na określonej diecie (p. alergia pokarmowa u psa).

Po szczepieniu pies na ogół czuje się dobrze; może wystąpić krótkotrwała lokalna bolesność i zgrubienie w miejscu wkłucia, znikające zwykle w ciągu 1 – 2 dni. Jednak na skutek podania szczepionki przez około 7 do 10 dni może on mieć nieco osłabioną odporność, dlatego, aby uniknąć np. przeziębienia, lepiej powstrzymać się w tym czasie od kąpieli, trymowania, strzyżenia i innych zabiegów higienicznych lub upiększających psa (p. czy można kąpać psa po szczepieniu).

Ile szczepień powinien mieć szczeniak?

Według standardowego kalendarza szczepienie szczeniąt rozpoczyna się około 8. tygodnia życia. Szczeniaki otrzymują szczepienia przeciwko chorobom zakaźnym w kolejności:

Parwowiroza i nosówka – 8 tygodni
Parwowiroza, nosówka i zakaźne zapalenie wątroby – 11 tygodni
Parwowiroza, nosówka, zakaźne zapalenie wątroby + leptospiroza – 14 tygodni. Równocześnie można podać szczepionkę przeciwko wściekliźnie, choć są zwolennicy późniejszego wykonywania tego szczepienia.

Jest to przykładowy kalendarz szczepień; ostateczną decyzję podejmuje lekarz weterynarii po zbadaniu szczeniąt i zebraniu wywiadu od hodowcy. Przyjmuje się, że powyższy zestaw szczepień daje szczeniakowi odporność i po odbyciu kwarantanny w okresie ich wykonywania może on wychodzić na spacery.

Po upływie roku od ostatniego szczepienia podaje się jednorazowo kombinowaną dawkę przypominającą, a kolejne szczepienia (poza obowiązkowym corocznym przeciwko wściekliźnie) wykonuje się co dwa lata.