Psie zdrowie

Skręt żołądka u psa – przyczyny, objawy i leczenie

Skręt żołądka u psa jest stanem nagłym i bardzo poważnym, stanowiącym bezpośrednie zagrożenie życia. Jego przyczyny nie są poznane do końca. Wiadomo natomiast, jakie czynniki sprzyjają pojawieniu się tego schorzenia, jak je rozpoznać i leczyć, a także jak ograniczać ryzyko wystąpienia skrętu żołądka. Poznajmy bliżej tę niebezpieczną chorobę.

Jak rozpoznać skręt żołądka u psa?

Mechanizm skrętu żołądka polega na nadmiernym jego rozciągnięciu przez zgromadzone w nim gazy i treść pokarmową. Na skutek tego żołądek wykazuje tendencje do obrotu wokół własnej osi i uniemożliwienie wydostania się gazów do przełyku lub w drugą stronę – do jelita cienkiego. Zazwyczaj obrót następuje zgodnie z ruchem wskazówek zegara (rzadziej w przeciwną) o 180 stopni, choć niekiedy nawet o 360 stopni. Często w momencie dochodzenia do skrętu ciągnięta jest również śledziona. Dalsze powstawanie dużych ilości gazów w żołądku cały czas go powiększa i procesu tego nie można zatrzymać ani odwrócić bez otwarcia jamy brzusznej. Skręt żołądka ma przebieg nadostry; oznacza to, że rokowania z każdą chwilą pogarszają się, a brak interwencji lekarza weterynarii nieuchronnie prowadzi do śmierci psa w ciągu kilku godzin.

Rozpoznania skrętu żołądka dokonuje lekarz weterynarii na podstawie wywiadu, badania oraz objawów, które są dość charakterystyczne dla tego schorzenia. Rozpoznanie jest stosunkowo nietrudne i można podjąć decyzję o natychmiastowej operacji. Rola czasu jest tutaj decydująca; im szybciej pies znajdzie się na stole operacyjnym, tym większe szanse na uratowanie jego życia.

Skręt żołądka u psa – przyczyny

Do tej pory nie jest stwierdzona jednoznacznie przyczyna (przyczyny) skrętu żołądka u psa. Z dotychczasowych badań i obserwacji poszczególnych przypadków można natomiast wywnioskować, że istnieją określone czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia skrętu. Należą do nich:

Wielkość psa. Ryzyko skrętu żołądka jest znacznie wyższe u ras dużych i olbrzymich, niż u małych. Narażone są zwłaszcza dogi niemieckie, duże rasy owczarków (np. środkowoazjatycki), duże molosowate (mastify, bernardyny), wilczarze irlandzkie
Warunki bytowe. Stwierdzono, że skręt żołądka częściej występuje u psów żyjących w nieustannym stresie, bojaźliwych i źle traktowanych. Ponadto skłonność do skrętu wykazują psy niedożywione, które spożywają posiłki zbyt łapczywie, połykając wraz z pokarmem duże ilości powietrza
Zbyt duże jednorazowe obciążenie żołądka pokarmem. Ma to miejsce wówczas, kiedy pies jest karmiony raz na dobę obfitym posiłkiem. Podawanie jedzenia w misce na podwyższeniu zwiększa ponad dwukrotnie ryzyko wystąpienia skrętu żołądka
Intensywny wysiłek bezpośrednio lub po krótkim czasie od jedzenia lub karmienie psa bezpośrednio po takim wysiłku
Czynniki genetyczne – skręt żołądka znacznie częściej występuje u psów których rodzice i rodzeństwo byli nim dotknięci
Budowa anatomiczna – niemal trzykrotnie częściej chorują psy o głębokiej klatce piersiowej
Wiek i płeć – częściej chorują psy (samce) i zwierzęta starsze, w wieku powyżej 7 lat.

Skręt żołądka u psa – objawy

Najwcześniejsze objawy skrętu żołądka mogą być bardzo nietypowe, dlatego łatwo je przeoczyć lub zignorować. Przykładowo, nie zastanawiamy się, dlaczego pies wymiotuje pianą, gdyż zdarza się to okresowo; dopiero zwrócenie treści żołądka zaczyna niepokoić. Tymczasem podczas skrętu treść pokarmowa nie ma ujścia. Wymiotowanie pianą powinno zatem wzmóc czujność, podobnie jak odruchy wymiotne „na sucho”, bez jakiejkolwiek treści.

W początkowym stadium skrętu żołądka pies staje się apatyczny, traci apetyt, nie może znaleźć sobie miejsca, niekiedy się ślini. Później dochodzi niepokój, zdenerwowanie i odgłosy przelewania w brzuchu (z uwagi na gromadzące się gazy u psa). Błony śluzowe stają się blade z powodu niedokrwienia (najlepiej widać to na dziąsłach), pies zaczyna odczuwać bolesność powłok brzusznych. Następnie brzuch staje się twardy i zaczyna się dość szybko powiększać, choć niekiedy powiększenie jest słabo widoczne, a czasem jest wyraźnie jednostronne. Mimo oczywistego zmęczenia pies nie jest w stanie położyć się ze względu wzdęty brzuch i jego silny ból, tętno przyspiesza i staje się nierówne, a oddech płytki.

Wszystkie te objawy nasilają się w szybkim tempie, dlatego tak ważny jest czas, w jakim udziela się zwierzęciu pomocy. Im później to nastąpi, tym gorsze rokowania, bowiem nawet jeżeli pies przeżyje operację, może dojść do niebezpiecznych powikłań, jak niedokrwienie narządów jamy brzusznej, nerek, spadek ciśnienia krwi, arytmia serca, zaburzenia krzepnięcia krwi grożące zatorem. Ponadto w trakcie skrętu do krwi przedostaje się znaczna ilość substancji toksycznych. Nie można ustalić, jak długo trwa skręt żołądka u psa, bowiem nie ma możliwości, aby powrócił on samoistnie do pierwotnego położenia.

Skręt żołądka u psa – leczenie

Leczenie skrętu żołądka u psa rozpoczyna się od badania USG jamy brzusznej w celu potwierdzenia diagnozy. Po potwierdzeniu następuje przygotowanie do operacji – premedykacja wzmacniająca (kroplówka), po czym usuwa się nagromadzone gazy. Można to zrobić za pomocą sondy żołądkowej, ale tylko wtedy, kiedy skręt jest niepełny. W przeciwnym razie pozostaje nakłucie zwykłą igłą do strzykawki.

Następnie lekarz weterynarii po podaniu narkozy otwiera jamę brzuszną psa i odwraca żołądek ręcznie. Często wykonuje przy tym zabieg gastropeksji (przyszycie żołądka do ściany jamy brzusznej). Zapobiega to kolejnym skrętom, natomiast nie eliminuje ryzyka powiększenia żołądka, dlatego konieczne jest odpowiednie poinstruowanie właściciela psa odnośnie dalszej opieki nad zwierzęciem, szczególnie ile razy dziennie dawać psu jedzenie i ile powinien jeść pies podczas jednego posiłku. W sytuacji, kiedy doszło również do skrętu śledziony, niezbędne jest jej usunięcie, czasem wraz z fragmentami ściany żołądka, w których nastąpiła martwica, będąca skutkiem niedokrwienia przy skręcie. Zdarza się też konieczność usunięcia objętych martwicą fragmentów wątroby; na szczęście jest to narząd, posiadający zdolność regeneracji. Ważne jest, aby zabieg operacyjny został przeprowadzony w ciągu najwyżej 4 – 5 godzin od wystąpienia objawów. Dalsza zwłoka drastycznie obniża szanse przeżycia psa. Operacja trwa kilka godzin, w zależności od stopnia uszkodzenia narządów wewnętrznych.

Po operacji bezwzględnie konieczna jest hospitalizacja pacjenta przez 2 – 3 dni. Chodzi o to, aby monitorować poziom elektrolitów, równowagę kwasowo-zasadową, ciśnienie krwi w związku z jej znaczną utratą podczas operacji, morfologię i pracę serca. Podawane są leki przeciwbólowe, osłonowo antybiotyk i płyny (kroplówka). Lekarz obserwuje, czy układ pokarmowy podejmuje pracę i powoli wprowadza lekkostrawne jedzenie dla psa. Właściciel może odebrać czworonoga, kiedy lekarz uzna, że poradzi on sobie z dalszą opieką w warunkach domowych.

Niestety, koszt operacji skrętu żołądka i dalszego leczenia jest wysoki. Cena samego zabiegu operacyjnego oscyluje wokół kwoty 1500 – 2000 zł. Jeżeli doliczy się do tego cenę leków, dojazdów do gabinetu weterynaryjnego, specjalnej diety – całkowity koszt leczenia może wynieść kilka tysięcy złotych. Dlatego zdecydowanie lepiej jest zapobiegać skrętowi żołądka i starać się eliminować z życia psa sytuacje, które mogą do niego doprowadzić.

Skręt żołądka u psa – zapobieganie

Jak już wiadomo, nie są znane jednoznaczne przyczyny skrętu żołądka u psa, dlatego nie można wskazać stuprocentowo skutecznych metod zapobiegania temu schorzeniu. Można natomiast ograniczyć ryzyko jego wystąpienia poprzez wdrożenie odpowiednich nawyków dotyczących trybu życia i żywienia psa.

Jedzenie dla psa powinno być podawane w kilku małych porcjach co kilka godzin, a nie w jednej obfitej. Musi ono mieć temperaturę pokojową, a miskę należy stawiać na podłodze, nie na podwyższeniu. Jeżeli właściciel podawanie posiłków przyrządzanych w domu, najlepiej jeżeli przyklei na lodówce listę, na której umieści produkty, których nie powinien jeść pies, jak gotowane kości (zwłaszcza z drobiu i królika), czekolada, cebula czosnek, awokado, cytrusy, słodycze dla ludzi, itp. Karma gotowa musi pochodzić od renomowanego producenta i najlepiej podawać ją wilgotną – zalać wodą na kilka godzin przed podaniem. Nie powinno się bowiem pozwalać psu pić bezpośrednio po posiłku.

Po intensywnym wysiłku (np. treningu sportowym, polowaniu) pies musi odpocząć przez około godzinę, dopiero potem dostać jedzenie. Podobnie jeżeli psa czeka wysiłek, nie wolno go przedtem karmić. Pracować wcześnie rano powinien bez jedzenia, a jeżeli praca ma być po południu – może zjeść rano. Nie ma natomiast przeszkód, aby psa nakarmić przed szczepieniem, chyba że źle znosi jazdę samochodem do lekarza weterynarii (p. Czy pies może jeść przed szczepieniem).

Niektóre rasy mają szczególne predyspozycje do występowania skrętu żołądka. W takich wypadkach niektórzy lekarze zalecają przeprowadzenie profilaktycznego zabiegu gastropeksji u młodego psa. Daje on około 95 proc. skuteczności.