Psie zdrowie

Ząbkowanie u psa

Wymiana zębów u psa jest procesem fizjologicznym, który może być niekiedy uciążliwy, zarówno dla samego szczeniaka, jak i dla jego właścicieli. Ząbkowanie u szczeniaka można porównać do ząbkowania u małego dziecka, które potrafi w tym okresie być rozdrażnione, marudne i nie mieć apetytu. Szczeniak dodatkowo może radzić sobie ze swędzącymi dziąsłami, gryząc wszystko, co napotka na swojej drodze: nogi od mebli, nasze buty lub ręce. Jak przetrwać ten trudny okres?

Kiedy szczeniak ząbkuje?

Pierwsze zęby mleczne zaczynają się wyrzynać szczeniakom w wieku około 3 tygodni. Komplet zębów mlecznych wynosi 28 zębów: po 6 siekaczy, 2 kły i 3 przedtrzonowce w szczęce i żuchwie. Nie ma mlecznych zębów trzonowych ani pierwszego przedtrzonowca (P1), które wyrastają od razu stałe. Ząbkowanie mleczne może być uciążliwe dla suki, która karmi szczeniaki, a te mogą kaleczyć listwę mleczną – zęby mleczne u szczeniaka są bardzo ostre. W wieku około 7 tygodni ząbkowanie powinno być już zakończone; i psów ras miniaturowych może się nieco opóźnić.

Wymiana zębów u psa na stałe jest cechą osobniczą. Jako pierwsze wypadają mleczne siekacze żuchwy, następnie siekacze szczęki, w dalszej kolejności przedtrzonowce i kły. Te ostatnie dość często mają tendencję do pozostawania w dziąśle, mimo wyrośnięcia kłów stałych. Dotyczy to zwłaszcza kłów szczęki. Jeżeli mleczne kły nie wypadają mimo wyrośnięcia stałych, mówimy o przetrwałych kłach mlecznych. Musi je usunąć lekarz weterynarii, ponieważ pozostawienie ich niesie ryzyko, że kły stałe będą nieprawidłowo ustawione względem szczęki i kłów żuchwy, a u psa wystawowego oznacza to dyskwalifikację. Ekstrakcji przetrwałych zębów należy dokonać najpóźniej w wieku 9 miesięcy. W tym wieku kończą wzrost zęby stałe i chodzi o to, aby zgryz u psa nie był zdeformowany.

Ząbkowanie u psa – objawy

Bezproblemowe ząbkowanie stałe u psa przebiega w zasadzie bez objawów. Wypadające zęby mleczne najczęściej są zjadane przez szczeniaki podczas posiłku. Nie jest to dla nich niebezpieczne. Niekiedy właściciele znajdują zgubione ząbki mleczne w pokoju na podłodze lub na psim legowisku.

Rozpoczęcie ząbkowania można zauważyć na podstawie charakterystycznych oznak. Mogą to być:

Zaczerwienienie i/lub obrzęk dziąseł
Nieznaczne krwawienie z dziąseł
Rozdrażnienie, niepokój
Świąd dziąseł i gryzienie wszystkiego, aby go zwalczyć.

Objawy te są chwilowe i nie powinny budzić niepokoju. Zwiększona chęć gryzienia różnych rzeczy to nie tylko zwalczanie swędzenia. To również działanie instynktu podpowiadającego, że gryzienie np. kości ułatwia rozruszanie zębów mlecznych i ich wypadanie, co jest ważne w kontekście prawidłowego zgryzu stałego.

Oprócz typowych objawów przy ząbkowaniu u szczeniaka mogą wystąpić również objawy niepożądane. O przetrwałych zębach mlecznych już wiemy. Innymi niekorzystnymi objawami mogą być:

Zahamowanie procesu ząbkowania; może to się zdarzyć po przebyciu nosówki, która może skutkować deformacją korzeni i przedwczesnym zamknięciem ich wierzchołków
Złamanie zęba mlecznego; może do niego dojść na skutek gryzienia przez szczeniaka różnych twardych przedmiotów, a następuje to w rezultacie nieprawidłowego żywienia, zwłaszcza niewłaściwej proporcji wapnia i fosforu w pożywieniu. Uwaga: nie jest prawdą, że pozostały po ułamanym zębie korzeń wchłonie się. Nie ma takiej możliwości, za to może wywołać stan zapalny i poważne komplikacje. Dlatego złamany ząb trzeba usunąć do końca. Zrobi to lekarz weterynarii w znieczuleniu ogólnym. Jeżeli szczeniak nie chce jeść, jest osowiały, a z pyska wydziela mu się nieprzyjemny zapach – prawdopodobnie doszło do złamania zęba.
Krzywy zgryz; wprawdzie w większości przypadków jest to cecha genetyczna, niemniej może być również nabyta, zazwyczaj podczas nieumiejętnej zabawy szarpakiem.

Jak pomóc psu przy ząbkowaniu?

Na ogół nie ma potrzeby ingerencji w prawidłową wymianę zębów u psa. Komplikacje mogą pojawić się u psów ras miniaturowych i brachycefalicznych. Jeżeli wystąpi któryś z objawów podanych wyżej – pomocy może udzielić jedynie lekarz weterynarii. Dlatego ważne jest częste sprawdzanie stanu jamy ustnej szczeniaka w okresie ząbkowania, aby jak najwcześniej wyłowić ewentualne nieprawidłowości.

Można pomóc psu, jeżeli odczuwa wyjątkowo silne swędzenie szczęk. Warto kupić mu odpowiednio dobrany gryzak, trudny do zniszczenia, ale wykonany z dość twardego materiału. Nie powinno to być drewno, bowiem szczeniak ostrymi ząbkami będzie odłupywał drzazgi, które są dla niego niebezpieczne. Można mu dać naturalną kość, ale uwaga: nie jest obojętne, jaką kość szczeniak dostanie do gryzienia! Powinna być wołowa lub cielęca z goleni, a więc duża, i podana na surowo. Gotowane kości zmieniają swój skład i tracą wiele cennych elementów. Nie wolno podawać jakichkolwiek kości z drobiu i królików.

W okresie ząbkowania jedzenie dla psa powinno być miękkie i rozdrobnione. Nie należy podawać suchej karmy, jeżeli szczeniak ma obolałe i obrzęknięte szczęki, ewentualnie zalać karmę letnią wodą i podać miękką. Wodę do picia w misce trzeba często zmieniać, aby resztki jedzenia nie psuły się w niej i nie spowodowały rozstroju żołądka – organizm w okresie ząbkowania jest osłabiony.

Ząbkowanie u psa a brak apetytu

Dość często, zwłaszcza przy obrzęku i bolesności dziąseł podczas ząbkowania, szczeniak nie chce jeść. Jest to stan przejściowy, jednak z uwagi na większe zapotrzebowanie na energię i budulce szczeniaka niż psa dorosłego, stanowi powód do niepokoju. Można temu zaradzić, próbując zmienić sposób karmienia. Jedzenie dla szczeniaka powinno być nie tylko pełnowartościowe, ale i smakowite. Przyda się odstąpić na czas ząbkowania od ścisłych zasad żywienia i nieco pofolgować pupilowi, oczywiście w granicach rozsądku. Nie można ulegać żebraniu przy stole i dawać szczeniakowi jedzenia z naszych talerzy (p. czego nie powinny jeść psy).

Warto np. wymieszać namoczoną suchą karmę z niewielką ilością surowej mielonej wołowiny, spróbować podać szczeniakowi karmę mokrą (z puszki lub saszetki) z sosem lub galaretką. Optymalnym rozwiązaniem jest jednak żywienie naturalne – gotowane mięso z warzywami i niewielką ilością wypełniacza, najlepiej gotowanego ryżu – wszystko dobrze rozdrobnione. Posiłki trzeba koniecznie suplementować fosforanem wapnia i innymi minerałami, stymulującymi rozwój zębów, a także witaminami. Odpowiedni preparat dla szczeniaka dobierze lekarz weterynarii.

Szczenię w okresie ząbkowania karmimy często i w mniejszych ilościach. Trzeba pamiętać, że malec oszczędza bolące szczęki. Mniejszy dyskomfort będzie odczuwać, jeżeli posiłek będzie półpłynny.

Ile trwa ząbkowanie u psa?

Wiadomo, że okres ząbkowania jest cechą osobniczą. Mleczne siekacze mogą zacząć wypadać już w wieku 3,5 miesiąca. Są one bardzo drobne i na ogół zjadane, a na ich miejsce niemal natychmiast wychodzą zęby stałe, zaczynając od pierwszych (cęgi), następnie wypadają drugie (średniaki) i trzecie (okrajki). W wieku 5 miesięcy szczeniak powinien mieć już wszystkie siekacze stałe.

Kły stałe wychodzą około 6. miesiąca życia, często kiedy mleczne jeszcze nie wypadły. Mniej więcej w tym samym czasie następuje wymiana przedtrzonowców 2, 3 i 4. Tuż po niej wychodzą przedtrzonowce 1, które wyrastają od razu jako stałe, a jako ostatnie pokazują się trzonowce 1 i 2 w szczęce i żuchwie oraz trzonowce 3 w żuchwie. W wieku 7, najpóźniej 8 miesięcy młody pies powinien mieć wszystkie zęby stałe.

Uwaga: u wielu ras psów trzonowce 3 (M3) w żuchwie w ogóle nie wyrastają, podobnie jak przedtrzonowce 1 (P1). M3 zwykle nie są brane pod uwagę przy ocenie, natomiast P1 – w zależności od wzorca rasy.